Cựu thủ tướng Hungary Miklos Nemeth tin rằng ông đã nắm được tín hiệu từ vị thế của ông Gorbachev.
"Chính tại Hungary mà viên đá đầu tiên đã được gỡ bỏ khỏi bức tường Berlin," cựu Thủ tướng Đức Helmut Kohl nói.
Người kế nhiệm của ông, bà Angela Merkel đã tới thị trấn Sopron của Hungary hôm thứ Tư để cảm ơn quốc gia này đã mở cửa biên giới của mình cách đây 20 năm. Quyết định này đã dẫn tới sự sụp đổ của bức tường nổi tiếng ba tháng sau đó.
Nhưng có một điều khá tò mò là một buổi picnic tại một cánh đồng bên ngoài Sopron đã làm thay đổi bộ mặt của Châu Âu.
Vào mùa hè năm 1989, hàng ngàn khách du lịch Đông Đức đã lên đường qua Hungary, tìm cách để tới Áo. Điều đã thúc đẩy họ chính là quyết định dũng cảm hồi đầu năm đó của vị thủ tướng theo đường lối cải cách của Hungary, Miklos Nemeth, đem gỡ bỏ hệ thống an ninh dọc theo biên giới.
"Tôi nghĩ rằng bức tường này đã lỗi thời trong thế kỷ 20," ông Nemeth nói với BBC. Một lý do nữa là Hungary, khi đó chịu quá nhiều nợ nần, đơn giản là không có đủ kinh phí 1 triệu đô-la để duy trì nó.
Robert Breitner tại khu vườn nhà thờ mà ông đã tá túc 20 năm trước.
Khi đi nghỉ trở về trong chiếc xe công vụ của mình, ông Nemeth đã bị sốc khi nhìn thấy hàng trăm thanh niên và gia đình của họ cắm trại bên ngoài tòa lãnh sự Tây Đức ở thủ đô Budapest. Nhiều người khác tìm chỗ tá túc tại Nhà thờ Gia đình Thần thánh đường bệ tọa lạc tại một quận nhiều cây cối, bóng mát ơ thủ đô Hungary.
Một trong số này là Robert Breitner, khi đó 19 tuổi. Ông này đã tới nơi mà chỉ có một bộ áo quần trên người, sau khi đánh mất ba-lô trong một lần trốn bất thành.
"Đường phố tràn đầy các loại xe hơi Đông Đức," ông hồi tưởng.
"Nhiều gia đình đến đích trong hai hoặc ba chiếc xe ô tô sau nhiều lần bỏ trốn. Họ mất chiếc xe này thì dùng chiếc khác!"
Câu chuyện của ông Breitner khá là điển hình. Vì gia đình của ông theo Cơ Đốc giáo, ông không được phép học trung học tại Cộng hòa Dân chủ Đức. Ông cũng không thể tới Liên Xô, và cũng không thể tới được Tây Đức, nơi mà hầu hết họ hàng, thành viên gia đình sinh sống.
Họ sợ chúng tôi tập hợp họ lại tại một địa điểm và trao họ về tay các giới chức chính quyền Đông Đức.
Cha Kozma
Từ năm 14 tuổi, ông đã quyết định bỏ trốn. "Tôi lớn lên chỉ cách bức tường Berlin 300 mét, nhưng với tôi, việc thử vượt nó ở đây là quá nguy hiểm," Breitner nói. Ông nghĩ tại Hung-ga-ri "khả năng bị giết chết không cao như thế".
Mật vụ Đông Đức
Người đã mở cửa vào nhà thờ là Cha Imre Kozma, người phụ trách tổ chức từ thiện 'Order of Man-ta'. Tổ chức thiện nguyện này đã dựng các lều lán và phân phối lương thực - tất cả diễn ra dưới con mắt theo dõi của mật vụ Đông Đức (Stasi) với các nhân viên được cắm ngay ở phía bên kia đường.
Cha Kozma nói rằng những người tị nạn sợ nhau và sợ cả các tình nguyện viên người Hungary.
Cha Kozma nói những người tị nạn sợ lẫn nhau.
"Họ sợ chúng tôi tập hợp họ lại tại một địa điểm và trao họ về tay các giới chức chính quyền Đông Đức."
Rồi vào tháng tám, nơi này ngập đầy các tờ rơi nói về một chuyến picnic xuyên Châu Âu.
Phe đối lập đã quyết định tổ chức sự kiện này như một buổi lễ chào mừng tình láng giềng hữu hảo, với bia và thịt nướng trên lò, ngay trên biên giới với Áo. Thế nhưng những người tị nạn còn muốn nhiều hơn là một cuộc picnic.
Ngày nay, bạn có thể lái xe hay đi bộ vào Áo mà không hề bị chất vấn. Bức màn sắt đã trở thành một bức tường để dựng xe đạp.
Tuy nhiên, hồi tháng 8/1989, vẫn còn nhiều hàng rào thép gai ở đó. Chỉ trước 3 giờ chiều hôm đó, trung tá Arpad Bella, người phụ trách trạm biên giới phía bên Hungary, thấy một đám đông nam giới, phụ nữ, thậm chí trẻ em lao chạy về phía ông.
Ngay trước mắt của ông, làn sóng đầu tiên của những người tị nạn Đông Đức xô về phía Tây một chiếc cổng bằng gỗ mà phía trên nóc được rào bằng kẽm gai. Một số khóc, số khác cười vang, ôm lấy nhau. Những người khác tiếp tục chạy vì họ không tin rằng đã ở trong phần đất của Áo.
Laszlo Nagy, người tham gia tổ chức tiệc picnic xuyên Âu
Tình thế lưỡng nan
Không hề có được một chỉ dẫn rõ ràng nào từ cấp trên, Trung tá Bella quyết định không nổ súng. "Điều đó thật khủng khiếp đối với tôi!" ông nói. "Hai trăm người dân này chỉ cách tự do có mười mét. Do đó, tôi đã ra một quyết định mà tôi nghĩ là tốt nhất đối với Hungary và cho lương tâm của chính tôi."
Ở phần bên kia biên giới, chánh thanh tra người Áo, Johann Goeltl đối diện với một tình thế lưỡng nan khác. Trong cuộc chạy trốn tìm tự do, một gia đinh Đông Đức bị rớt lại một đứa con trai tám tuổi, ở bên kia cổng biên giới, mà bấy giờ đã bị đóng lại.
"Hãy làm ơn, hãy làm ơn cho cháu được đi qua," họ nài xin", Nếu không chúng tôi sẽ phải trở lại với chế độ khủng khiếp đó". Và bằng một cách nào đó, chánh thanh tra Goeltl đã làm được việc là cho cậu bé lọt qua.
Đến cuối ngày hôm đó, hơn 600 người Đông Đức đã băng qua được phía Tây. Ba tuần sau đó, khi Hungary cho mở cửa biên giới hoàn toàn, 60.000 người nữa đã tràn qua. Trong số những người đầu tiên rời đi là Robert Breitner, người đã tới kịp Berlin để chứng kiến bức tường sụp đổ.
Nhưng hơn 20 năm trôi qua, Trung tá Bella cảm thấy ông chỉ là một nhân vật trong một vở diễn phức tạp mà người đạo diễn vẫn chưa được biết đến. Vài trong số những người đã tổ chức cuộc pic-nic xuyên Châu Âu, như kỹ sư Laszlo Nagy, cũng cảm thấy các chính trị gia đã sử dụng sự kiện này để thử nghiệm xem họ có thể đưa sự việc đi xa tới đâu.
"Nếu bạn đang tham gia một cuộc thử nghiệm mà bạn không được thông báo trước, bạn cảm thấy như mình là một con sâu được người ta sử dụng làm mồi câu cá," Ông Nagy nói. "Họ ném chúng tôi xuống mực nước sâu và họ nhìn xem liệu những con cá mập có tới hay không."
Cá mập ở đây đương nhiên là Liên Xô, khi đó vẫn có tới 100.000 quân đồn trú tại Hungary. Dưới thời Mikhail Gorbachev, người Nga có vẻ được hướng về các cuộc cải cách hơn là tới các can thiệp quân sự.
Vào tháng ba năm 1989, ông Miklos Nemeth nói với nhà lãnh đạo xô-viết rằng ông có kế hoạch tháo gỡ hàng rào kẽm gai dọc theo biên giới. Ông Gorbachev đã phản ứng một cách ôn tồn và nói rằng vấn đề an ninh biên giới đó là việc của ông Nemeth, chứ không phải là việc của ông. Vị Thủ tướng Hungary coi đây như là đèn xanh đã được bật. Nhưng liệu sự việc đã có thể diễn biến khác đi?
"Chắc chắn thế, chúng tôi đã làm ra nhiều kịch bản," Ông Nemeth nói.
"Đối với tôi, điều quan trọng nhất trong thời điểm đó là tôi nhận định ra sao vị trí của ông Gorbachev trong cơ cấu quyền lực. Nếu ông ta bị của người bị hạ bệ, đá văng ra khỏi quyền lực, đã có thể có một câu chuyện khác, tôi có thể cho bạn biết."
Cũng giống như ông Gorbachev, ông Nemeth hồi hưu khỏi sự nghiệp chính trị. Ông hơi buồn vì Hungary không còn là một quốc gia dẫn đầu ở Trung Âu nữa.
Trung tá Bella và chánh thanh tra Goeltl trở thành bạn bè và thường xuyên gặp gỡ để nói chuyện về quá khứ.
Robert Breitner đi vào nghiên cứu chính trị học và hiện đang làm việc tại St Petersburg, ông hạnh phúc khi thấy cả hai phía Đông và Tây có thể làm ăn kinh doanh với nhau.
Còn đối với Cha Kozma, đã có ít thay đổi xảy ra. Ông vẫn lái một trong những chiếc xe hơi hiệu Trabants đã được những người tị nạn Đông Đức mà ông từng giúp đỡ, bỏ lại cách đây 20 năm.
*********************************************
source
BBC Vietnamese
No comments:
Post a Comment